شرایط عمومی پیمان

• شرایط عمومی پیمان چیست؟

پیش از صحبت در مورد شرایط عمومی پیمان ، می‌بایست تعریفی از پیمان ارائه دهیم. پیمان ، در واقع مجموعه اسناد و مدارکی است که در ماده 2 موافقتنامه درج شده و شامل مشخصات اصلی ، موضوعیت ، مبلغ و مدت پیمان و همچنین مشخصات طرفین است. شرایط پیمان به گونه‌ای تعیین می‌شود که منافع طرفین را تامین نموده و در صورت تخلف از تعهدات هر یک از طرفین ، بتوان جزایی متناسب با آن اعمال نمود.

در پروژه‌های عمرانی و پیمانکاری ، به دلیل طولانی مدت بودن ، پیچیده بودن و چند بعدی بودن ذاتی این نوع پروژه‌ها ، پیش‌بینی تمام شرایط و احتمالات و توافق بر سر آنها ، کاری بسیار سخت و تقریبا ناممکن است. وسیع و گسترده بودن این نوع پروژه‌ها ، کار را برای بررسی تمامی جوانب ، فرضیات و احتمالات مشکل می‌سازد و بعضا موجب اتلاف وقت و انرژی و حجیم شدن قراردادها می‌شود.

از این رو، برای شرایط عمومی و مشترک در تمامی قراردادهای پیمانکاری، پیش‌نویسی تهیه شده است و در میان تمامی کارفرمایان و پیمانکاران، به صورت یک الگو پذیرفته شده است. به این ترتیب طرفین، در مورد شرایط عمومی پیمان دیگر مذاکره نمی‌کنند و تنها در مورد شرایط جزئی و اختصاصی هر پروژه مذاکره کرده و توافق خواهند نمود.

این پیش نویس که توسط متخصصان مرتبط با پروژه‌های پیمانکاری، متخصصان فنی و کارشناسان حقوقی تهیه شده است، به عنوان نمونه‌ای قابل استناد و به صورت عمومی استفاده می‌شود.

• محتوای شرایط عمومی پیمان

در سال 1378 سازمان برنامه و بودجه کشور ، دفترچه‌ای منتشر نمود که در آن شرایط عمومی، بیان شده است. این دفترچه شامل سه بخش است: موافقت‌نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان.

مهم ترین بخش این دفترچه که شرایط عمومی است، شامل 54 ماده است، مسائل کلیدی و مورد نیاز قراردادهای پیمانکاری را شرح داده و مفاهیم مورد استفاده در این قراردادها را رفع ابهام نموده است.

در این بخش از این دفترچه، حدود حقوق و تعهدات طرفین بیان شده و در خصوص حوادث قهری و خارج از اختیار که نمی‌توان از آن جلوگیری نمود و یا غیرقابل پیش‌بینی هستند مانند بلایای طبیعی، شیوه فسخ، تعلیق، متوقف کردن یا خاتمه دادن به قرارداد و مسائل دیگر، تعیین تکلیف شده است.

شرایط عمومی شامل 5 فصل است:

• فصل اول

این فصل در دو بخش ارائه شده است: بخش اول شامل موافقت‌نامه شرایط عمومی پیمان و بخش دوم شامل تعاریف اصطلاحات کاربردی در قرارداد است. همچنین در بخش اول تاریخ تنفیذ، تاریخ شروع پروژه و دروه تضمین پروژه بیان شده و اسناد و مدارک مورد نیاز برای عقد قرارداد تعیین گردیده است.

• فصل دوم

این فصل با عنوان “تاییدات و تعهدات پیمانکار”، وظایف پیمانکار را مشخص می‌نماید. از جمله مهمترین وظایف که در ماده 21 این قانون آمده است، حفاظت از اشخاص ثالث و کار و همچنین انجام امور بیمه افراد و تجهیزات کارگاه است. قوانین این فصل به گونه‌ای تبیین شده است تا مخاطب به این امر پی ببرد که تجهیزات، مصالح تحویل داده شده تا پایان عملیات اجرایی، نزد پیمانکار امانت هستند.

• فصل سوم

در این فصل با عنوان “تعهدات و اختیارات کارفرما”، امور مرتبط با کارفرما از قبیل تحویل کارگاه، تغییر مقادیر کار، تعدیل پیمان، تغییر زمان و مدیریت پروژه و نظارت بر اجرای آن را بیان نموده است. مهمترین ماده این فصل، ماده 21 است که عنوان آن “تغییر مقادیر کار، قیمت‌های جدید و تعدیل نرخ پیمان” است و به اختیارات کارفرما در اعمال برخی تغییرات، اشاره می‌کند.

• فصل چهارم

عنوان این فصل “تضمین، پرداخت و تحویل کالا” است و نکات ضروری پایان کار از جمله ضمانت‌ها، تحویل موقت و … را شرح می‌دهد.

• فصل پنجم

مهمترین فصل شرایط عمومی پیمان این فصل است و بخش عمده دعاوی به این حوزه اختصاص دارد. عنوان این فصل “حوادث قهری، فسخ، تعلیق، تسویه حساب و حل اختلاف” است. پر چالش‌ترین ماده این فصل، ماده 46 و 47 است که در مورد فسخ پیمان بوده و حاوی نکات بسیار مهمی است.